توجه به مناقب بهترین راه برای شناخت امام(ع) است/ چگونه از دوران جاهلیت خارج شویم؟ + فیلم

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدباقر علوی تهرانی، استاد حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره موضوع امامت پرداخت با اشاره به اینکه در شب‌های قدر و شهادت حضرت علی(ع) هستیم، گفت: در روایتی که مربوط به صدیقه طاهره(س) است اما غیرمستقیم به حضرت علی(ع) مربوط می‌شود آمده است که امام صادق(ص) فرمودند هر کس به حقانیت فاطمه زهرا(س) دست پیدا کند به لیله القدر دست پیدا کرده است؛ بنابراین موضوع امامت و ولایت را اگر درک کنیم حقیقت لیله القدر را هم درک می‌کنیم. امامت اصل اصیل بینش شیعه است که باید قدری در مورد آن صحبت کنیم. ما در رابطه با امامت پنج تکلیف الزامی داریم؛ تکلیف اول باید این باشد که به معرفت و شناخت امام برسیم و دوم این که به مقام محبت امام، سوم اطاعت و تبعیت، چهارم پذیرفتن ولایت و پنجم شباهت برسیم.

فضایل والای حضرت علی(ع)

وی در ادامه افزود: شباهت پیدا کردن، امری ممکن است و در طول تاریخ افرادی بوده‌اند که این مدال افتخارآفرین به آنها اعطا شده است، از جمله سلمان فارسی از این دست افراد است. در اینجا سنخیت پیدا کردن مراد است و پیامبر(ص) فرمود سلمان این سنخیت را به ما پیدا کرده است. راجع به معرفت می‌توانیم هم از تاریخ و هم از عقل، علم کلام، نقل، روایات و آیات شریفه به این مرتبه برسیم. ما سیره و روش امامت را می‌توانیم در تاریخ پیدا کنیم اما از عقل برای ضرورت وجود امام استفاده می‌کنیم. به نظرم در شناخت، استفاده از منابع دینی همانند قرآن اهمیت دارد. در اینحا، توجه به مناقب یعنی بیان ویژگی‌ها به عنوان یکی از راهکارهای رسیدن به معرفت امام اهمیت زیادی دارد.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی بیان کرد: بیان این مناقب در درجه اول ثواب دارد و ما هم می‌‌دانیم زندگی‌مان در جهان آخرت براساس ثواب و عقاب تقسیم می‌شود بنابراین باید جوری زندگی کنیم که به جای عِقاب، به ثواب الهی برسیم. در روایتی در کتب اهل سنت آمده و سند آن به امام صادق(ع) می‌رسد ایشان از امیرالمؤمنین(ع) و حضرت نیز از رسول خدا نقل می‌کند که به اصحاب خود فرمودند خداوند، فضایل علی(ع) را به میزانی قرار داده که در شمارش نمی‌گنجد لذا اگر کسی یک فضیلت علی(ع) را بیان و آن را تأیید کند خداوند گناهان وی را می‌بخشد.

لوازم شناخت امام

این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: از سوی دیگر باید بدانیم که زندگی بالاتر از ثواب است بنابراین باید از طریق مناقب به معرفت برسیم. مراد ما از مناقب، یک متن رواییِ قوی از نظر سند و محتوا است. در این راستا زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه اهمیت زیادی دارند. اولی به چهارده معصوم و دومی صرفاً به حضرت علی(ع) اختصاص دارد. وقتی این دو زیارت را می‌خوانیم و در آنها تأمل می‌کنیم به معرفت می‌رسیم. امام صادق(ع) می‌فرمایند: برترین و لازم‌ترین واجب بر انسان، سه چیز شامل شناخت خدا در مقام ربوبیت، شناخت رسول در منصب رسالت و معرفت امامی است که باید به آن اقتدا کرد.

وی ادامه داد: در این شرایط کسی نمی‌تواند بهانه بیاورد و مثلاً بگوید ما در این شرایط اقتصادی و سیاسی مملکت نمی‌توانیم دنبال معرفت برویم. این حکایت از اهمیت این سه شناخت دارد چراکه انسان را به مقام انسانیت و کمال لازم می‌رساند. لذا نمی‌توان بهانه‌ای برای عدم پرداختن به این مسائل آورد. ما یک مسیر سعادت و یک مسیر موفقیت داریم. مسیر موفقیت تضمین کننده کیفیت دنیای ماست و ابزاری که ما را به موفقیت می‌رساند علم و تخصص است. اما انسان باید سعادت هم پیدا کند و آنچه انسان را به سعادت می‌رساند عقل و بینش اوست و بینش با این سه شناخت به کمال می‌رسد.

چرا شناخت امام لازم است

خطیب مسجد حضرت امیر(ع) در ادامه گفت: درباره اینکه چرا شناخت امام لازم است باید گفت امیرالمؤمنین(ع) بعد از پیامبر(ص) 30 سال زندگی کردند که 25 سال امام بودند اما حاکم نبودند ولی ما صرفا درباره پنج سال حکومت وی صحبت نمی‌کنیم بلکه بحث امامت اهمیت بیشتری دارد چراکه خلافت صرفا یکی از شئون امام معصوم(ع) است چون برای ده تن از معصومین اساسا حکومتی رخ نداده است اما شأن امامت باقی است و باید درباره آن تحقیق کنیم. اعلام رسالت پیامبر به معنای بطلان دوران جاهلیت با تمام مختصات آن است و در طول بیست و سه سال، ارزش‌های جامعه جاهلی تغییر کرد و از جمله جهاد فی سبیل الله، همسایه‌داری و دخترداری محترم شد. پیامبر در سه سال اول به شکل مخفی و بعد علنی به تبلیغ پرداختند اما مشرکان نتوانستند تحمل کنند و این نشان دهنده قدرت بالای اسلام است و ما هم باید اسلام را همانند پیامبر و ائمه تبلیغ کنیم..

وی بیان کرد: در آیه 144 سوره آل عمران آمده است: «وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ ۚ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ؛ محمد(ص) جز یک پیامبر نیست که پیش از او نیز پیغمبرانی بودند و درگذشتند، آیا اگر او به مرگ یا شهادت درگذشت شما باز به دین جاهلیّت خود رجوع خواهید کرد؟ پس هر که مرتد شود به خدا ضرری نخواهد رسانید و البته خدا جزای نیک اعمال به شکرگزاران عطا کند» در اینجا هشدار داده شده که پیامبر یک فرستاده است که اگر از دنیا برود یا کشته شود و شما به دوران جاهلیت برگردید خدا ضرر نکرده است بنابراین دوران جاهلیت به معنای دوران زندگی بدون خدا و پیغمبر است. نکته مهم این است که پیغمبر باید یک ملاک و شاخصه ارائه دهد تا اگر کسی رعایت کرد خیالش راحت باشد که به دوران جاهلیت بازنمی‌گردد.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی در پایان گفت: حدیث موثق است که پیامبر فرمودند: «مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة» یعنی اگر کسی بمیرد و به شناخت امام زمان خود نرسد به مرگ جاهلیت مرده است. لذا مراد از شناخت امام این است که از دوران جاهلیت خارج شویم و یکی از اموری که در این زمینه به ما کمک می‌کند این است که بدانیم امامی که شیعه معرفی می‌کند با امامی که بنی امیه معرفی می‌کند متفاوت هستند. بنابراین ما به مناقب از این جهت اهمیت می‌دهیم که رهبری جامعه اسلامی نمی‌تواند دست هر کسی باشد لذا باید به شناخت امام برسیم و یکی از بهترین راه‌ها برای شناخت این است که به مناقب توجه کنیم. ائمه ما با ذکر این دو زیارتنامه و امثال آن به ما گفته‌اند کسی‌که می‌تواند آن جلوی جامعه اسلامی باشد کسی غیر از حضرت علی(ع) نیست لذا ارادت ما به حضرت علی(ع) نشانه این است که ما «انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ» پیدا نکردیم. 

گفت‌وگو از محسن مسجدجامعی