بازار سرمایه؛ یار کمکی نظام بانکداری اسلامی + صوت

الله‌مراد سیف، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه بانک یک نهاد اقتصادی است و متناسب با شرایط اقتصادی و ضوابط حاکم بر آن می‌تواند کارکرد داشته باشد، گفت: به عنوان مثال در اقتصاد اسلامی است که می‌توان توقع حاکمیت بانکداری اسلامی را داشت ولی اگر اقتصاد متعارف در جریان باشد، انتظار نمی‌رود بانکداری اسلامی به صورت کامل اجرایی شود.

وی افزود: اینکه بانکداری اسلامی به صورت کامل در کشور اجرایی نشده به خاطر این است که ساختار و بانک‌های موجود متناسب با عقود اسلامی نیستند، یعنی ساختار فعلی ساختاری است که از پیش از انقلاب وجود داشته و در واقع فقط عقود اسلامی را به آنها تحمیل کرده‌ایم. پس روشن است نباید انتظار داشت این ساختار محملی برای اجرای کامل عقود اسلامی باشند.

سخت‌افزار و نرم‌افزار بانکداری اسلامی محقق شود

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در این رابطه افزود: به تعبیر ساده‌تر تقریباً ما هیچ تحول ساختاری در نظام بانکداری نداشتیم و نظام بانکداری ما تقریباً همان چیزی است که از قبل وجود داشته و فقط خواستیم نرم‌افزار آن را تغییر دهیم؛ در حالی که ساختار هم باید متناسب با نرم‌افزار شکل می‌گرفت و یا یک تحولی در آن به وجود می‌آمد.

سیف دومین دلیلی که منجر به عدم تحقق کامل بانکداری اسلامی در کشور نشده را مربوط به شناخت ناقص از بانکداری اسلامی دانست و در این رابطه گفت: عدم شناخت کامل و درک صحیح بانکداری اسلامی ریشه در آموزش‌های غیرصحیح و شرایط نه‌چندان مساعد نظام دانشگاهی دارد، طوری که اگر این مباحث به صورت جدی‌تر در دانشگاه‌ها بحث و بررسی می‌شد شاید امروز شرایط بانکداری اسلامی در کشور مساعدتر از قبل بود.

وی اقتصاد متورم را مانع مهمی خواند که اجازه نداده بانکداری اسلامی عینیت پیدا کند، افزود: در اقتصادی که تورم دورقمی گریبانش را گرفته چطور می‌توان از بانکداری اسلامی سخن گفت. در چنین اقتصادی تمامی سازوکارهای بانکداری اسلامی می‌تواند مختل شود و لذا بدون ثبات اقتصادی امکان تجربه بانکداری اسلامی محال است. از سوی دیگر پول یک ابزار مالی برای بانک به شمار می‌رود و به همین دلیل باید در سیاست‌های پولی ثبات را برقرار و به تقویت ارزش پول ملی کمک کرد.

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، اگر این سه مشکل برطرف نشوند بعید است در این شرایط بانکداری اسلامی به صورت کامل محقق شود.

حفظ بانک‌های عمومی در کنار بانک‌های اسلامی در زمان گذار

سیف با بیان اینکه بهتر است در شرایط گذار جدا از بانک‌های عمومی،  بانک‌های ایجاد شوند که کاملاً با عقود اسلامی منطبق باشند، تأکید کرد: البته نباید بانک‌های عمومی را از بین برد و به عبارتی باید به شیوه کشورهای عربی عمل شود چون هم بانکداری متعارف و هم بانکداری اسلامی در این کشورها وجود دارند و هر دو اینها کار می‌کنند و افرادی که مایل هستند و براساس صلاحدید با هر یک از این بانک‌ها کار می‌کنند، پس ورود به این شرایط گذار تا زمان مطلوب شدن اوضاع لازم و ضروری است.

وی با اشاره به نظام تأمین مالی ایران و تأثیر آن بر بانکداری اسلامی گفت: نظام تأمین مالی ایران به نوعی بانک‌محور بوده، در صورتی که بازار سرمایه به حاشیه رانده شده است. ما باید روزبه‌روز نقش بازار سرمایه را در تأمین مالی پروژه‌ها تقویت کنیم ولی در حال حاضر بازار سرمایه به محلی برای بورس‌بازی تبدیل شده است. به باور من اگر بازار سرمایه به سمت تأمین مالی بخش تولیدی حرکت کند می‌توان در آن بحث اوراق را مطرح کرد و شکل اسلامی اوراق را در آن جا انداخت و همچنین در این شرایط از فشارهای مضاعف بر بانک‌های کشور کاسته شده و مسیر تحقق بانکداری اسلامی هموار می‌شود.

بازار سرمایه؛ یار کمکی بانکداری اسلامی

کارشناس اقتصادی بیان کرد: بازار سرمایه ظرفیت جذب سرمایه‌های خرد مردم و هدایتش به سمت تولید و پروژه‌های اقتصادی را در خود جای داده و از این طریق می‌توان هدایت نقدینگی طبق عقود اسلامی را محقق کرد.

سیف در پایان گفت: مردم باید به بازار سرمایه و نظام بانکی کشور اعتماد کنند و وقتی اعتماد وجود ندارد و مردم نمی‌دانند آیا سرمایه‌هایشان به سمت تولید هدایت می‌شود یا نه، قطعاً عدم اعتماد آفت نظام بانکی و بازار سرمایه است. به باور من باید پیش از هر اقدامی فرهنگ‌سازی و اعتمادسازی صورت گیرد و در مرحله بعد به منظور تحقق بانکداری اسلامی بخش قابل توجهی از انتظارات تأمین مالی را از طریق بازار سرمایه پاسخ داد.

گفت‌وگو از سعید امینی