تقسیم بانک‌ها به اسلامی و غیراسلامی شرایط را سخت می‌کند + صوت
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: تقسیم‌بندی بانک‌ها به اسلامی و غیراسلامی منجر به پیچیدگی شرایط می‌شود، ولی اگر به صورت ساده‌تر نگاه شود، هرآنچه ربا در آن نباشد مطلوب اسلام است.
مرتضی عزتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه برخلاف تفکر عوام بانکداری اسلامی و غیراسلامی وجود ندارد، گفت: مجموعه قوانین، مقررات، ضوابط و قاعده‌هایی وجود دارند که از همان ابتدا بشر به مرور زمان ابداع و تکمیلشان کرده است و تشکیل بانک هم با همین هدف انجام شد تا به فعالیت‌های تجاری و اقتصادی بشر سرعت ببخشد و آنها را تسهیل کند.
وی افزود: با تشکیل بانک به یکی از نیازهای ضروری و مهم بشری پاسخ داده شد و از طریق آن معامله، تولید و داد و ستد با سهولت بیشتری انجام پذیرفت. بانک نهادی است که به وسیله بشر ساخته شده و تجربه ثابت کرده آن چیزی که بشر می‌سازد و خلق می‌کند گاه خوب و گاه بد است. مثلاً تأسیس بانک اقدامی مثبت تلقی می‌شود ولی ربا جنبه منفی دارد ولی بشر آن را به عرصه بانکداری وارد کرد. پس اسلام با بانک مشکلی ندارد و مخالف آن نیست ولی با ربا مشکل دارد چون اخلاق مبنای دین اسلام و هرچه که ضداخلاق باشد آن را نفی می‌کند.
شیوه صحیح بانکداری چیست؟
کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه هدف از بانکداری اسلامی فقط از بین بردن رباست، اظهار کرد: همه عقود بانکی اعم از مرابحه، مضاربه و صکوک با هدف مقابله با ربا مطرح شده‌اند. لذا تمام فلسفه بانکداری اسلامی در همین است، ولی اینکه برخی می‌گویند همه بانک‌ها باید از بین بروند، چون رباخوار هستند اصلاً شیوه و پیشنهاد خوبی نیست. باید سازوکارهای نظام بانکی را طوری اصلاح کرد ربا در آن جایی نداشته باشد.
عزتی گفت: لازم نیست بر همه چیز برچسب اسلامی زده شود و فقط باید آنچه دین گفته و بر آن تأکید دارد رعایت شود و همین کفایت می‌کند. بانک محصول دنیای مدرن است و در ابتدای اسلام بانکی وجود نداشت که بخواهد اسلامی یا غیراسلامی باشد، ولی چون اسلام برای معاملات و داد و ستد و قرض و وام اصول شرایطی در نظر گرفته، لازم است این اصول و شرایط در عرصه بانکداری هم مورد رعایت قرار گیرد ولی ما بانک‌ها را به دو دسته اسلامی و غیراسلامی تقسیم‌بندی کرده‌ایم.
وی در همین رابطه اضافه کرد: متأسفانه این رویه آنقدر فراگیر شده که سایر بخش‌های اقتصادی را هم در بر گرفته مثلاً می‌گوییم بازار سرمایه اسلامی و حتی در این میان عده‌ای افراط‌گونه عمل کرده‌اند و یک سری از قراردادها را که بشر پیش از اسلام به وجود آورده را اسلامی می‌نامند؛ به عنوان مثال فروش اقساطی، مرابحه، قرض‌الحسنه و همه اینها از قبل هم وجود داشته ولی عنوان اسلامی را بر آن می‌گذارند.
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر دقت کرده باشید متخصصان اقتصاد اسلامی نمی‌گویند بانکداری اسلامی بلکه به جای آن از بانکداری بدون ربا نام می‌برند و حتی قانون بانکداری بدون ربا که در سال 1363 به تصویب رسیده این را هم تأیید می‌کند و از بانکداری اسلامی اسمی در آن برده نشده و فقط بانکداری بدون ربا را مورد تأیید و تأکید قرار داده است، پس اگر ربایی در بانکداری وجود نداشته باشد هیچ ایراد شرعی نمی‌توان به آن گرفت و لزومی ندارد دست به کارهای عجیب و غریب زد و صدها قرارداد و عقود را ایجاد کرد، لذا اگر بانک‌ها بدون ربا عمل کنند با همان یک نوع قرارداد هم می‌توانند فعالیت داشته باشند و نیازی نیست بانک‌ها را برهم ریخت.
عنوان‌گذاری در نظام بانکی
به گفته عزتی، همین که بانک اقدام غیرشرعی انجام ندهد کفایت می‌کند و لازم نیست عنوان‌گذاری انجام شود.
وی با بیان اینکه برخی رویکردهای افراط‌گونه برای نظام بانکی دردسرساز خواهد شد، گفت: اینکه از بانک بخواهیم مشارکت در سود و زیان داشته باشد و یا قراردادهایش را بر این اساس منعقد کند خارج از توان و کارکرد نظام بانکی است و از سوی دیگر بانک نمی‌خواهد این کار را انجام دهد و با زور هم نمی‌توان آن را وادار به انجام کاری کرد. نباید افراط کرد و بدانیم افراطی‌گری اساس دین را هم زیر سؤال می‌برد. در کشورهایی که طبق اصول شرعی بانکداری می‌شود به این مهم پی برده‌اند که بانک توان مشارکت در سود و زیان را ندارد و اگر هم داشته باشد، قرارداد مشارکت طوری تنظیم می‌شود که احتمال سوءاستفاده و ضربه وارد کردن به بانک می‌رود.
عضو هیت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه در چنین شرایطی باید اجازه داد مردم فعالیت اقتصادی خود را داشته باشند و بانک هم با شرط در نظر گرفتن مسئله ربا به فعالیت بپردازد، اظهار کرد: سخت‌گیری‌های بیش از حد نه‌تنها مشکلات نظام بانکی را حل نمی‌کند، بلکه به مشکلات هم می‌افزاید. قرار نیست موضوعات پیچیده شوند، بلکه باید موضوعات را آسان کرد و آسان‌ترین موضوع این است که بانک نباید دست به ربا بزند و اگر همین موضوع رعایت شود کافی است.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
